Nederland heeft voor het eerst een nationale bloem: het madeliefje

Het is een van de meest voorkomende bloemen in Nederland: het madeliefje. Het bloempje groeit vaak op plekken waar gemaaid wordt of veel gelopen, waar hij niet door het gras wordt overwoekerd. ,,Het is een plant die samengaat met mensen”, zegt botanisch filosoof en lid van het verkiezingscomité Norbert Peeters dan ook. Toepasselijk, vindt hij, in een klein land als Nederland, waar natuur en mensen vaak hand in hand gaan.

Toch noemde hij uitgerekend het madeliefje toen hem vlak voor de bekendmaking van de winnaar in de uitzending gevraagd werd welke bloem hij hoopte dat níet gekozen werd. ,,Ik ging zelf voor de paardenbloem. Maar dat komt omdat ik me veel bezig houdt met onkruid - en de paardenbloem wordt vaak als onkruid gezien.”

Toch ziet hij in het madeliefje wel een mooie winnaar. Juist omdát dat bloempje ook zoveel voorkomt. ,,Hij groeit op heel veel plekken, zeker in gematigde klimaten. Het is een echte kosmopoliet - net als Nederlanders.” Je kan hem bovendien het hele jaar door tegenkomen, zegt Peeters. ,,In het latijn heet de bloem bellis perennis - bellis betekent mooi, perennis ‘overblijvend’.”

En, voegt hij toe: ,,Het is leuk dat we een wilde bloem hebben gekozen. We hebben natuurlijk veel tuinplanten, we blinken uit in kweken daarvan.” Een ‘sympathiek initiatief dat mensen bewust laat kijken naar al die prachtige wilde bloemen om ons heen’, noemde minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal de verkiezing.

Er is nog een ander leuk detail, zegt Peeters: ,,Madeliefjes sluiten hun bloemhoofdjes bij het vallen van de avond en bij zonsopkomst, maar óók als het op het punt staat te regenen. De blaadjes gaan dan dicht om stuifmeel droog te houden. Dat is wel des Nederlanders. Wij weten doorgaans ook wanneer het gaat regenen en kleden ons daarop.”

Veel mensen hebben bovendien waarschijnlijk wel herinneringen aan de madelief, denkt Peeters. ,,Het doet je denken aan hoe je in de wei lag en een ketting van madeliefjes maakte. En het is een populaire naam in Nederland, dat is ook erg leuk.” De Vroege Vogels-ambassadeur van het winnende bloempje, tv-tuinman Lodewijk Hoekstra, is een voorbeeld: zijn dochter heet Madelief. ,,Zelf was ik er vijftien jaar geleden al van overtuigd dat het een bijzonder plantje is", zei hij in de uitzending.

In totaal brachten 53.000 mensen hun stem uit op hun favoriete bloem. ,,We zijn begonnen met een top 40, samengesteld door een comité van wijze mensen", vertelt Vroege Vogels-presentator Menno Bentveld. Die lijst werd na een eerste stemronde teruggebracht tot een top 5: de paardenbloem, de pinksterbloem, de wilde kievitsbloem, het fluitenkruid en het madeliefje. Het werd een spannende strijd. ,,Het zat allemaal redelijk dicht bij elkaar, maar het madeliefje stak er echt bovenuit.”

Hoe ontstond het idee voor een verkiezing voor een nationale bloem? ,,We zijn voortdurend op zoek naar nieuwe onderwerpen", zegt Bentveld. ,,En kort geleden is een bijzonder boek verschenen, de Flora Batava, in hernieuwde uitgave. Dat is een lofzang op wilde bloemen uit de negentiende eeuw. De redactie had veel contact met de makers. Ik denk dat het ook een beetje uit die hoek komt, dat we dachten: we hebben helemaal geen nationale bloem.”

Ook het madeliefje staat in die Flora Batava, weet Peeters: ,,Het is niet per se een apothekersplant bij uitstek. Ik heb gekeken in de Flora Batava naar de vermeende geneeskrachtige kwaliteiten. Een smeersel van het plantensap vermengd met andere kruiden zou moeten helpen tegen schurft , maar of het echt werkt durf ik niet te zeggen.” Ook zou het plantje ‘pisafdrijvend’ zijn, en wordt het aangeraden bij ‘etterspuwing’. Wat dat laatste precies is wordt niet vermeld.

De nieuwe nationale bloem wordt direct vereeuwigd in een kunstwerk: kunstenares en comitélid Esmée Winkel maakt een aquarel van de madelief. Het werk moet het land door gaan reizen, vertelt Bentveld. ,,We moeten nog bedenken waar: in alle provinciehuizen, grote musea, treinstations, we weten het nog niet.” Peeters: ,,We denken over meer manieren om het madeliefje in het zonnetje te zetten.” Toepasselijk, voor een zonmiddende plant.

Bekijk onze meest bekeken nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: